आज श्रीपञ्चमी, विद्याकी देवी सरस्वतीको पूजाआराधना गरेर मनाइँदै

विराटनगर । प्रत्येक वर्ष माघ शुक्ल पञ्चमीका दिन मनाइने श्रीपञ्चमी अर्थात वसन्त पञ्चमी पर्व आज (सोमबार) परेको छ । विद्याकी अधिष्ठात्रीदेवी सरस्वतीको पूजाआराधना गरेर श्रीपञ्चमी पर्व मनाउने परम्परा छ ।

विद्याकी देवी सरस्वतीको निष्ठापूर्वक पूजाआराधना गरेर देशभर श्रीपञ्चमी पर्व मनाउने गरिन्छ । वसन्त पञ्चमीका दिन सरस्वतीको पूजा गरे विद्या वृद्धि हुने जनविश्वास छ ।

Advertisement

काठमाडौं उपत्यकाका स्वयम्भू, मैतीदेवी र गैरीधारास्थित नीलसरस्वती, ललितपुरको लेलेलगायत अन्य जिल्लामा रहेका सरस्वती मन्दिरमा आज बिहानैदेखि पूजाआजा गर्नेहरुको भिड लाग्छ । खासगरी छात्रछात्राको घुइँचो लाग्छ । धेरैजसो विद्यालय र क्याम्पसहरुमा सरस्वती पूजा गरिन्छ ।

यस दिन बालबालिकालाई शिक्षारम्भ गराउनुका साथै नाक–कान छेडिदिने गरिन्छ । सरस्वती पूजामा लेखपढ गर्न सिकाए राम्रो विद्या आउने जनविश्वास छ । ‘गान्धर्व पुराण’मा आजका दिन सरस्वतीको पूजा गरी विद्यारम्भ गरेमा सर्वसिद्धि प्राप्त हुन्छ भन्ने उल्लेख छ ।

विद्या र सिर्जनाकी देवी भएकाले विशेष गरी साहित्यकार, कलाकार, पत्रकार, शिक्षक र विद्यार्थी आआफ्ना कला–साधनाका वस्तु कलम, कापी, कुची र वाद्ययन्त्र आदिलाई सरस्वतीको रूपमा पूजाराधना गर्छन् । यसैगरी तान्त्रिकहरू तन्त्र सिद्धिका लागि तारादेवीका रूपमा आराधना गर्ने गरिन्छ ।

सूर्य उत्तरतिर लागी दिन लामो हुने र वसन्त ऋतु प्रारम्भ हुने विश्वासका साथ आजका दिनलाई ‘वसन्तपञ्चमी’ पनि भन्ने गरिन्छ । यसै यामदेखि वन ढकमक्क हुन्छ । प्राकृतिक रुपमै रमाइलो वातावरणको अनुभव हुन्छ ।

ऋग्वेदमा वाग्देवीका नामले प्रसिद्धि पाएकी ब्रह्माकी अर्धाङ्गिनी ब्रह्मायणीको पूजोपासनाले सबै प्रकारको ज्ञान, सिद्धि र सद्वृद्धि प्राप्त हुने भएकाले सरस्वती पूजाको ठूलो महत्व छ । आजका दिन विवाह, व्रतबन्ध, गुफा राख्ने र बेलविवाह (इही)जस्ता सामाजिक तथा धार्मिक कार्य गर्न साइत हेर्नु पर्दैन भनिन्छ ।

कुनै पनि नयाँ काम सुरु गर्दा फाइदा हुन्छ भन्ने जनविश्वास छ । सरस्वतीलाई चढाइएको सात गेडा अक्षता दाँतले नछोइ निलेमा विद्या र वृद्धि स्फुरण भइ विद्यादेवीबाट चेतनाको ज्योति पाइन्छ भन्ने धार्मिक विश्वास छ ।

चन्द्रमाजस्तो गोरो वर्ण भएकी तथा हातमा वीणा र पुस्तक लिएकी विद्याकी देवी सरस्वतीलाई भक्तजनहरूले भारती, शारदा, हंसवाहिनी, जगन्माता, वागीश्वरी, कौमारी, वरदायिनी, बुद्धिदात्री, ब्रह्मचारिणी, चन्द्रघण्टा र भुवनेश्वरीजस्ता नामले पुकार्ने गर्छन्।

सरस्वती पूजाका दिन हनुमानढोका दरबारको नासल चोकमा वसन्त श्रवण गर्ने गरिन्छ । देशका विभिन्न मन्दिर र सैक्षिक संस्थामा धुमधामसाथ सरस्वतीको पूजाआराधना गरिन्छ ।